29 Ιαν Θοδωρής Τσάτσος: Μια εμπειρία εκπαίδευσης

Πριν λίγους μήνες, ξεκίνησα να παρακολουθώ μια καινούρια εκπαίδευση πάνω στην ψυχοθεραπεία σε έναν ιδιωτικό φορέα. Με αφορμή αυτό, σκέφτηκα να γράψω λίγες λέξεις για την πρόκληση της προσβασιμότητας μιας εκπαίδευσης για άτομα με οπτική αναπηρία.

Είναι αλήθεια, πως όσο γυρνάμε πίσω στο χρόνο, τόσο θα δυσκολευόμαστε να συναντήσουμε τυφλά άτομα, να συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους μετά το σχολείο. Οι λόγοι για τους οποίους συνέβαινε αυτό είναι πολλοί. Ένας βασικός λόγος, ήταν η  μεγάλη δυσκολία που αντιμετώπιζαν τα τυφλά άτομα να αποκτήσουν πρόσβαση στη βιβλιογραφία που κάλυπτε τη διδακτέα ύλη.

Ελάχιστα είναι τα συγγράμματα που είχαν μεταγραφεί στην γραφή Braille, καθώς και εκείνα που είχαν ηχογραφηθεί. Αν ένας τυφλός άνθρωπος επιθυμούσε λοιπόν να συνεχίσει τις σπουδές του μετά το σχολείο, θα χρειαζόταν πολλές φορές να ηχογραφεί τις παραδόσεις με την άδεια των καθηγητών, να βασίζεται στη βοήθεια τρίτων, ώστε να διαβάσει τα βιβλία των μαθημάτων και να μπορέσει να δώσει εξετάσεις. Φυσικά, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες, υπήρξαν πολλοί τυφλοί μέσα στα χρόνια, που σπούδασαν και σταδιοδρόμησαν με επιτυχία στο επάγγελμά τους. Σίγουρα όμως, για τους περισσότερους αυτές οι δυσκολίες,  ήταν καθοριστικά εμπόδια.

Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, αυτή η κατάσταση έχει αρχίσει να αλλάζει σημαντικά. Η τεχνολογία, έχει δώσει σημαντικές δυνατότητες πρόσβασης στην γνώση στα τυφλά άτομα. Το αυξημένο ενδιαφέρον πολλών τυφλών για την εκπαίδευση, έχει αναγκάσει δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, να βάλουν στην ατζέντα τους τη συμπερίληψη των τυφλών ατόμων, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει αρκετά σημαντικά βήματα σε ζητήματα προσβασιμότητας.

Συμπληρώνοντας την αίτηση ενδιαφέροντος για την νέα μου εκπαίδευση, ενημερώθηκα πως θα υπήρχε εισαγωγική συνέντευξη με τον υπεύθυνο. Οι πρώτες ανησυχίες που υπάρχουν πάντα στο μυαλό ενός ανθρώπου με οπτική αναπηρία που σκέφτεται να ξεκινήσει μια εκπαίδευση, είναι η προσβασιμότητα σε βιβλιογραφία, αλλά και ο τρόπος που γίνεται το μάθημα. Παρουσιάσεις που γίνονται μέσω powerpoint, πολλές φορές δυσκολεύουν έναν άνθρωπο που δεν βλέπει, να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι σημαντικό ο διδάσκον να φροντίζει να εκφωνεί και προφορικά, πράγματα που εικονίζονται στην παρουσίαση. Όσον αφορά τη βιβλιογραφία, είναι σημαντικό ο εκπαιδευτικός φορέας, να μπορεί να διασφαλίσει πως η ύλη, θα μπορέσει να παρασχεθεί σε έναν τυφλό εκπαιδευόμενο σε κάποια μορφή που εκείνος θα μπορεί να έχει πρόσβαση και να διαβάσει.  Οι δυνατότητες που προσφέρουν πλέον οι αναγνώστες οθόνης και τα σύγχρονα προγράμματα, διευκολύνουν σημαντικά τέτοιες συμπεριληπτικές πρακτικές. Ένας ακόμη παράγοντας που χρειάζεται να λαμβάνεται υπ’ όψιν, αν πρόκειται για εκπαίδευση που πραγματοποιείται διαδικτυακά, είναι η προσβασιμότητα της επιλεγόμενης πλατφόρμας. Υπάρχουν προφανώς πολλές πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Κάθε φορέας επιλέγει με κάποια κριτήρια  αυτή που εξυπηρετεί καλύτερα το σχεδιασμό της εκπαίδευσής που προσφέρει. Δεν είναι όμως όλες οι πλατφόρμες το ίδιο προσβάσιμες σε έναν τυφλό χρήστη. Σε αυτή την περίπτωση, θα χρειαστεί να υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ του εκπαιδευτικού υπεύθυνου και του εκπαιδευόμενου, ώστε να επιλύονται τα όποια προβλήματα και να διασφαλίζεται η ισότιμη και απρόσκοπτη συμμετοχή στην εκπαίδευση.

Στις αρχές του 2022, σίγουρα δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμα για ισότιμη και καθολική πρόσβαση στην εκπαίδευση. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζονται τα βήματα που έχουν γίνει, καθώς και οι πάμπολλες δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία για την εξάλειψη τέτοιων ανισοτήτων.