14 Νοέ Πόσο προσβάσιμο είναι σήμερα το θέατρο για τους ανάπηρους;
Έχουμε μπει πια για τα καλά στο φθινόπωρο. Την εποχή που ξεκινά επίσημα η θεατρική σεζόν. Οι δεκάδες σκηνές της πόλης είτε έκαναν, είτε προετοιμάζονται να κάνουν την πρεμιέρα των παραστάσεων τους και το θεατρικό κοινό κρατά σημειώσεις για τα έργα που θα σπεύσει να παρακολουθήσει. Αυτή η διαδικασία όμως της επιλογής και της παρακολούθησης μιας θεατρικής παράστασης, αν και θα έπρεπε, μάλλον δεν είναι το ίδιο απλή και εύκολη για όλους. Για ένα σημαντικό αριθμό ατόμων που έχουν κάποια αναπηρία ο παράγοντας της προσβασιμότητας, η μάλλον για να είμαστε ακριβέστεροι της έλλειψης της, κάνει τα πράγματα περισσότερο πολύπλοκα. Πόσες, για παράδειγμα θεατρικές σκηνές είναι προσβάσιμες και μπορούν να υποδεχτούν χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου;
Η εικόνα ενός αμήχανου εργαζόμενου θεατρικής σκηνής που ενημερώνει περίλυπος κάποιο άτομο με κινητική αναπηρία πως «δυστυχώς το θέατρο μας δεν είναι προσβάσιμο» συνεχίζει να είναι απολύτως συνηθισμένη. Ακόμα όμως και για τις σκηνές εκείνες που διαθέτουν κατάλληλες υποδομές για την είσοδο ενός αμαξιδίου στο χώρο, σε πολλές περιπτώσεις δεν ισχύει το ίδιο για τη μετακίνηση του ατόμου και σε άλλους χώρους του θεάτρου, όπως οι τουαλέτες, η το κυλικείο. Όλα αυτά μετατρέπουν την εμπειρία της θέασης μιας παράστασης για ένα κινητικά ανάπηρο άτομο σε περιπέτεια με αβέβαιη έκβαση, καθώς αναγκάζεται είτε να έχει πάντα κάποιον συνοδό προκειμένου να το βοηθήσει, είτε να βασιστεί στην ευγένεια κάποιων από το προσωπικό του θεάτρου, ή του κοινού που θα παρέχει κάποια βοήθεια. Και αυτά είναι τα καλύτερα σενάρια, καθώς υπάρχουν πολλοί που θα επιλέξουν απλώς να αποφύγουν την όλη διαδικασία και την αμηχανία που αυτή περιλαμβάνει μένοντας μακριά από μια μορφή ψυχαγωγίας που θα έπρεπε να τους συμπεριλαμβάνει ισότιμα.
Τι λέει η νομοθεσία
Σύμφωνα με τον οικοδομικό κανονισμό του 2012 Ν.4067/2012 η μελέτη και κατ’ επέκταση η εφαρμογή της προσβασιμότητας σε νέα και παλαιότερα κτίρια είναι υποχρεωτική. Πέρα όμως από το νόμο υπάρχει και η ηθική υποχρέωση του θεάτρου ως ένας κατεξοχήν χώρος τέχνης να απευθύνεται, να συμπεριλαμβάνει και να αφορά την κάθε μία και τον καθένα από εμάς.
Τι συμβαίνει όμως με την πρόσβαση στο θέατρο σε ανθρώπους με διαφορετικές βλάβες;
Δεν είναι φυσικά μόνο οι κινητικά ανάπηροι που εμποδίζονται από την ισότιμη θέαση μιας παράστασης. Πόσες είναι οι παραστάσεις που διαθέτουν διερμηνεία στη νοηματική για κωφούς θεατές; Σε πόσα έργα δίνεται η δυνατότητα ακουστικής περιγραφής για τυφλά άτομα; Είναι ελάχιστες οι θεατρικές σκηνές που σε σύμπραξη με ιδιωτικούς φορείς διοργανώνουν πολύ συγκεκριμένο και περιορισμένο αριθμό καθολικά προσβάσιμων παραστάσεων.
Η δημιουργία προϋποθέσεων για μεγαλύτερη συμπερίληψη των ΑμεΑ στη θεατρική εμπειρία, πέρα από τη βούληση των θεατρικών παραγωγών άπτεται και και οικονομικών παραγόντων. για τις περισσότερες σκηνές θα ήταν πιθανότατα μη βιώσιμο να χρηματοδοτήσουν μόνες ένα τέτοιο εγχείρημα. Είναι όμως κρίσιμο να βρεθούν κίνητρα σε συνεργασία τόσο με δημόσιους όσο και με ιδιωτικούς φορείς για τη δημιουργία περισσότερων προσβάσιμων παραστάσεων. Η ισότιμη συμπερίληψη χωρίς αποκλεισμούς είναι και πρέπει να είναι στον πυρήνα κάθε καλλιτεχνικού εγχειρήματος, χρειάζεται και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες να σταθούν αρωγοί σε αυτό, να γίνει ξεκάθαρο πως η θεατρική κοινότητα είναι ελλιπής χωρίς το ανάπηρο κοινό, δεν νοείται πολιτισμός,